#TimorLeste #UNTL #COVID19 #COVID19TL 16 Marsu 2022

Universidade Nacional Timor Lorosa'e (UNTL) nia Magnífiku Reitor Profesór Dr. João Soares Martins MPH,Ph.D, prezide reuniaun Xefias UNTL de nian, hodi rona aprezentasaun kona-ba Planu Operasionál UNTL 2022 to'o 2026, ne'ebé hato'o husi Proreitor ba Asuntu Planeamentu, Monitorizasaun no Avaliasaun, Profesor José Nelson Salsinha, Ph.D, iha sala Vídeo Konferénsia UNTL Díli, (16/03). qq

Objetivu husi enkontru semanál ne'e, hodi aprezenta no analiza proposta planu operacional ne'ebé kada responsabilidade atu implementa ba períodu 2022-2026, atu uza hanesan matadalan ba estrutura tomak universidade nian. qq 3

Partisipa iha enkontru ne'e, eis Reitor Profesor Aurelio Guterres, Ph.D, ne'ebé hola parte iha elaborasaun Planu Operasionál nian, Visereitór, Proreitor, Diretór Sentru, Diretór Nasional no Dekanu Fakuldade sira.

Média UNTL 📝 : Leonia de A. da Costa

Foto 📷 : Laurindo da Cruz Gomes

Comment

#TimorLeste #UNTL #g7+ #COVID19 #COVID19TL 15 Marsu 2022

Universidade Nacional Timor Lorosa'e (UNTL) nia Magnífiku Reitór, Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D, asina Memorandu Entendimentu ho Sekretáriu Jeral g7+, Dr. Helder da Costa, hodi implementa servisu hamutuk iha área tolu, relasaun ho atividade peskiza, estájiu no semináriu nian.7 00

Iha Sede Sekretariadu g7+ nian, Díli (15/03), Magnífiku Reitór agradese ba oportunidade ne'ebé g7+ fó hodi konvida komunidade akadémika atu servisu hamutuk. 

"Asina memorandu ne'e importante tebes, nomós agradese ba nasaun sira ne'ebé hola parte iha grupu ida ne'e (g7+), hodi fó imajen kona-bá situasaun país sira-nian relasiona ho peskiza, estájiu no semináriu", tenik Reitór.

Reitór hatutan, envolvimentu universidade nian importante atu bele komunika ho komunidade akadémika no peskizadór sira husi nasaun seluk. 7 01

Iha fatin hanesan, Sekretáriu Jerál g7+, Dr. Helder da Costa, hateten, g7+ selebra akordu estratéjiku entre instituisaun rua tamba, UNTL nu’udar úniku universidade estatál iha Timor-Leste, tanba ne’e MoU refere ho durasaun tinan lima (5).

"Ami hakarak agradese ba UNTL ne'ebé fo fiar mai g7+ ho orgullu bo'ot bele halo parseiru ida ne'e, nune’e ita bele halo buat barak iha ita-nia rain Timor-Leste, liuliu iha área formasaun akadémika nian, liuliu programa estájiu, peskiza no semináriu”, hatutan Dr. Helder.7 1

Partisipa iha asina akordu ne'e Visereitór, Proreitór, Dekanu, Diretór m-Jerál, Dosente, ekipa husi g7+, no estájiáriu sira husi Universidade Díli (UNDIL), FDCH, RYLA no konvidadu sira.

Média UNTL 📝 : Denilson Amandio Barros

Foto 📷 : Laurindo da Cruz Gomes, Denilson A. Barros

Comment

#TimorLeste #UNTL #VRAPGP #MESSK #MS #COVID19 #COVID19TL 11 Marsu 2021

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL), nia Magnífiku Reitór Profesór dr João Soares Martins MP.H Ph.D, lansa kursu nível Pós-Graduasaun no Mestradu iha área lima (5), ba tinan akadémiku 2022 nian, iha Auditóriu Fundasaun Oriente nian, Díli (09/03). z 1

Magnífiku Reitór hateten, ohin halo lansamentu ba kursu Pós-Graduasaun no Mestradu sira iha UNTL, ne’ebé organiza husi Programa Pós-Graduasaun no Peskiza UNTL nian, ho kursu hamutuk lima ne'ebé universidade oferese iha tinan akadémiku 2022.

“Ohin lansa kursu Pós-Graduasaun iha Area Klínika ba Médiku (Espesialidade Oftalmolojia) no Mestradu iha Estudus ba Dame no Konflitu, Ensinu Portugés iha Kontestu Timor-Leste, Matemátika ba Profesór no Medisina Tropikál no Saúde Komunitária”, tenik Reitór. z 2

Iha fatin hanesan, Ministru Ensinu Superiór, Siénsia no Kultura, S.E. Longuinhos dos Santos, hato’o felisitasaun ba Universidade tanba bele lansa kursu Pós-Graduasaun no Mestradu nian, ne’ebé sosiedade hein hela.

“’Lori MESSK nia naran hakarak hato’o felisitasaun ba UNTL nia lideransa tomak, tanba ohin lansa kursu mestradu, siénsia sira ne’e mak sosiedade hein hela, Universidade Públika iha Timor-Leste ne’e UNTL de’it, entaun tenke iha estratéjia hodi kontribui ba dezenvolvimentu nasionál”, hatutan MESSK.z 3

Partisipa iha eventu ne’e, Visereitór, Proreitór, Eis-Reitór, Dekanu, Diretór Jerál, Diretór Nasional, Ministra Saúde, S.E Odete Maria Freitas Belo, Prezidente Komisaun Funsaun Públika, Dr. Faustino Cardoso Gomes, no Konvidadu sira. z 4

Média UNTL 📝 : Leonia de A. da Costa

Foto 📷 : Leonia de A. da Costa

Comment

#TimorLeste #UNTL #FAGRI #CIRAD #GIZ #COVID19 #COVID19TL 14 Marsu 2022

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Fakuldade Agrikultura (FAGRI) liuhusi Departamentu Agronomia, aprezenta rezultadu peskiza kona-ba “Tipu Agro-Floresta nia benefísiu ba agrikultór sira iha Munisípiu Baucau iha Suku rua hanesan, Suku Samalari no Gariwai”, iha salaun FAGRI-UNTL nian, Díli (14/03). zz 1

Dekanu FAGRI nian, Profesór Carlito de Araújo M. Code Ph.D, apresia ho rezultadu ne’ebé aprezenta, maské sei prelimináriu maibé hatudu importánsia atu deskobre tipu Agro-Floresta nia benefísiu ba agrikultór sira. 

“Semináriu ne’e realiza tanba apoiu husi CIRAD, Fakuldade hanesan implementadór no tanba ne’e ha’u apresia tebes ba peskizadór sira ne’ebé konsege aprezenta ona rezultadu provizoriu maské sei iha faze analiza, tanba liuhusi aprezentasaun ne’e ajuda estudante sira envolve diretamente no aprende barak liu”, tenik Dekanu. zz 2

Koordenadora ba Peskiza Agro-Floresta nian Sra. Marguerita Cogne hateten, objetivu husi peskiza ida ne’e atu komprende di’ak liu benefísiu no dezafiu husi aspetu sosiál, ekonomia no ekolojia liuhusi sistema agro-floresta iha Timor-Leste. 

“Iha peskiza ne’e, identifika katak, bainhira ita kuda diversidade barak sei kontribui ba "ekonomia" rendimentu agrikultór iha tempu naruk, menus dependente ba variasaun folin, “sosiãl” hasae nutrisaun ba ita nia isin no “ekolojia” sistema sira ne’e sei kaer karbono barak liu hodi hamenus mudansa klimátika”, dehan Sra. Cogne.

Koordenadora Marguerita Cogne hatutan, Sentru peskiza sira ne’e hakarak halo parseiru barak liu ho ema hotu iha mundu akadémiku sira nune’e bele sai méritu ba agrikultór iha nasaun ida-idak iha mundu inklui Timor-Leste.zz 3

Iha fatin hanesan, Alarico Araújo Xavier hanesan peskizadór hateten, peskiza refere hala’o durante fulan neen, sira konsege aprende buat foun barak alende materia husi eskola no instrumentu sira ne’ebé nia uza ba peskiza mak uza GPS hodi hetan mapamentu.

“Previléjiu tanba bele aprende buat siénsia foun, durante ne’e peskiza ne’e, ha’u haree liubá mapamentu entaun ha’u uza GPS no kolega sira seluk uza instrumentu sira hodi identifika Aihoris sira no seluk tan”, dehan Alarico.

Peskiza ne’e hala’o durante fulan ne’e, lokál tarjetu mak Suku Samalari no Gariwai (Munisípiu Baucau), ho objetivu atu hatene tipu Agro-Floresta nia benefísiu ba agrikultór sira, uza métodu esperimentál, no uza Aihoris sira hanesan amostra, no instrumentu seluk mak GPS (The Global Positioning System).zz 4

Projetu peskiza ne’e, lidera husi Sra. Marguerita Cogne (CIRAD). Enkuantu iha implementasaun superviziona husi Profesór Vicente de Paulo Correia, Ph.D, no Profesór Marçal Gusmão, Ph.D, no envolve husi estudante na'in haat, Juvencio dos Santos, Bebeto Fernandes, Teofilo Gomes, Alarico Araújo Xavier no estudante Universitáriu Fransa nian, Rodolphe Nartin.

Peskiza ne’e hetan suporta husi Uniaun Europeia koopera ho Alemaña, implementa husi Sentru Peskiza ba Dezenvolvimentu Internasional no Agrikultura (CIRAD) no Ajénsia Alemaña nian ba Kooperasauan Internasionál (GIZ) liuhusi Projetu Ai ba Futuru. 

Média UNTL 📝 : Leonia de A. da Costa

Foto 📷 : Denilson A. Barros

Comment

#TimorLeste #UNTL #FECT #JapanEmabasyinTimorLeste #JICA #COVID19 #COVID19TL 11 Marsu 2022

Univeridade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Magnífiku Reitór Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D, ho ekipa hasoru malu ho Embaixadór Japaun iha Timor-Leste Sr. Masami KINEFUCHI, iha edifísiu Embaixada Japaun nian iha Timor-Leste, Díli (10/03).em 0

Objetivu husi sorumutuk ne’ebé hala’o, parte rua diskute prosesu manutensaun ba solar panel ne’ebé antes ne’e ho apoiu JICA nian instala ona iha Kampus Hera hodi fornese enerjia-elétrika ba edifísiu Fakuldade Enjeñaria Siénsia no Teknolojia (FECT) nian.

Iha sorumutu ne’e akompaña husi Proreitora ba Asuntu Kooperasaun Profesora Dra. Lidia Gomes, Vise Dekanu ba Asuntu Kooperasaun no Peskiza-FECT, Profesór Domingos de Sousa Freitas, Reprezentante JICA iha Timor-Leste, Sr. Kuwae Naoto no konvidadu sira.em 1

Média UNTL 📝 : Agostinho da Cruz e Silva

Foto 📷 : Agostinho da Cruz e Silva

Comment