- Detalhes
- Escrito por Adelaide da Cunha
- Visualizações: 814

#TimorLeste #UNTL #FAGRI #CITL 30 Abril 2021
Universidade Nacional Timor Lorosa'e (UNTL) nia Magnífiku Reitór, Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D, asina kontratu ho Diretór Jestaun Transfronteira Basia-idrográfika (Watershed Management), entre Indonézia no Timor-Leste/Conservation International Timor-Leste (CI-TL), Sr. Manuel Mendes, ho nia ekipa, iha UNTL Sentrál, Díli (30/04).
Iha asinatura kontratu ne’e, Reitór hateten UNTL aseita atu envolve iha peskiza sira, liuliu iha Basia-idrografika Talau-Loes no Basia-idrografika Mota Masin no involve peskizadór nain 14, husi Fakuldade Agrikultura maka sei partisipa iha estudu ne’ebé sei hala’o.
“Universidade agradese, tanba Conservation International (CI-TL) bele foti inisiativa hakarak envolve UNTL no instituisaun akadémiku sira, atu konserva ita-nia ambiente no apoia reabilita fila fali degradasaun floresta sira, no redús ameasa ba biodiversidade sira”, hateten Reitór.
Entretantu, Diretór CI-TL nian hateten katak, projetu ne’ebé propoin kona-ba, Jestaun Transfronteira Basis-idrográfika entre Indonézia no Timor-Leste/Conservation International Timor-Leste (CI-TL), Indonézia-Talau no Timor-Leste (Loes) no mota masin.
“Projetu ne’e kobre komponente haat, (1) Transboundary Diagnostic Analysis no Joint Florestry Working Group, (2) Defini Strategic Action Plan (SAP) ba projetu nian, (3) Implementasaun SAP hodi hadiak (rekursu bee, seguransa alimentar, boas pratikas agrikultural), no (4) monitorizasaun no avaliasaun”, hateten Mendes.
Baseline-Study ba Watershed Talau-Loes no Mota masin ne’e hetan finansiamentu husi Conservation International no servisu hamutuk ho Ministériu Agrikultura no Peskas (MAP).
Enkuantu iha Konsórsiu Dry Land Agriculture, kompostu husi UNTL, UNDANA Kupang, Charles Darwin University (CDU-Australia), Universitas Mataram (UNRAM), Universitas Halu Oleo, Sulawesi.
Objetivu kolaborativu ne’e, atu fornese konsultasaun no dadus empiriku ba hadia ekosistema bee moos iha Talau Loes no Mota Masin, protesaun ba área Watershed, no hadi’ak produsaun ai-han, seguransa alimentar ba populasaun.
Objetivu seluk atu sai Sentru baze dadus nian, iha Basis-idrográfika (BH) Transfronteira. Susesu husi projetu, bele sai ezemplu ba nasaun seluk ne’ebé iha problema agrikola rai maran, no menus bee.
Partisipa iha asina Kooperasaun ne’e, Proreitora Asuntu Kooperasaun, Profesora Doutora Lídia Gomes, SKM, M.Kes, Proreitór Asuntu Planeamentu, Monitorizasaun no Avaliasaun, Profesór José Nelson Salsinha, Ph.D, Dekanu Fakuldade Agrikultura, Profesór Carlito de Araújo M. Code ho nia estrutura, Profesór Senior FAGRI no ex-Proreitór Asuntu Kooperasaun, Profesór Eduardo Aniceto Serrão, Ph.D, inklui konvidadu sira.
Média UNTL : Mateus Gonçalves
Foto : Mateus Gonçalves
- Detalhes
- Escrito por Adelaide da Cunha
- Visualizações: 1559

#TimorLeste #UNTL #ANAAA 30 Abril 2021
Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Magnífiku Reitór, Profesór dr. João Soares Martins MPH, Ph.D, partisipa iha serimónia Tomada-Pose ba Prezidente Konsellu Diretivu, Ajénsia Nasionál ba Avaliasaun no Akreditasaun Akadémika (ANAAA) nian, Sr. Azevedo Marçal, Ph.D, ba períodu 2021 to’o 2023, iha Salaun Ian Martin, Infordepe Balide, Díli, (30/04).
Prezidente ANAAA foun ne’e, troka Profesór Doutór Samuel Venâncio Freitas, ne’ebé dadaun ne’e asumi kargu foun iha UNTL hanesan Viserereitór ba Asuntu Akadémiku no Garantia Kualidade (VRAAGK) ba períodu 2021 to’o 2026.
Seremónia refere partisipa mos husi VRAAGK Profesór Doutór Samuel Venâncio Freitas, Ministru Ensinu Superior Siénsia no Kultura S.E. Longuinhos dos Santos, ho Diretora-Jerál Ensinu Superiór, Maria Filomena Lay Guterres, Diretór Ezekutivu ANAAA Profesór Doutór Edmundo Viegas, ho nia estrutura, Reitór no reprezentante husi Universidade privadu sira iha Díli laran.
Média UNTL : Agostinho da Cruz e Silva
Foto : Agostinho da Cruz e Silva
- Detalhes
- Escrito por Adelaide da Cunha
- Visualizações: 597

#TimorLeste #UNTL #MESSK 30 Abril 2020
Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Magnífiku Reitór Profesór dr. João Soares Martins MPH, Ph.D, sorumutuk ho Ministru Ensinu Superior, Siénsia no Kultura (MESSK), S.E. Longuinhos dos Santos, iha salaun enkontru MESSK nian, Díli (29/04), hodi diskuti kona-ba Planu ba Graduasaun Virtuál.
“Ami informa ba Ministru kona-ba planu Universidade nian, atu implementa Graduasaun Virtuál ba estudante ne’ebé mak hatama pedidu mai universidade”, hatutan Reitór.
Reitór mós hatutan, iha reuniaun ko’alia mós kona-ba rejime kareira profesór UNTL nian ne’ebé durante ne’e seidauk iha progresu di’ak, tanba ne’e sei forma ekipa ida entre UNTL ho MESSK atu kolabora, hodi aselera progressu rejime kareira profesór sira nian iha futuru.
Ministru Ensinu Superior Siénsia no Kultura mós hateten, kona-ba graduasaun online parte ministériu sujere liu implementa mak graduasaun Virtual Puru (laiha partisipasaun direita husi graduandu sira).
“Horiseik parte UNTL aprezenta Graduasaun Virtual ho modelu rua, Graduasaun Virtual Puru ne’e signifika tenki uza online duni, no semi virtuál estudante ne’ebé iha valór di’ak liu bele mai prezensiál, entaun hau-nia sujestaun mak implementa graduasaun puru, tanba dadaun ne’e implementa hela Serka-Sanitária (SS) no Konfinamentu Obrigatóriu”, tenik Ministru MESSK.
Partisipa iha enkontru ne’e Visereitór, Proreitór, Dekanu Fakuldade sira, funsionáriu Gabinete Sertifikasaun Dosente UNTL, Diretora-Jerál Ensinu Superiór, no konvidadu sira.
Média UNTL : Agostinho da Cruz e Silva
Foto : Agostinho da Cruz e Silva
- Detalhes
- Escrito por Adelaide da Cunha
- Visualizações: 1898
#TimorLeste #UNTL #FMCS #COVID19 #COVID19TL 30 Abril 2021
Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL), Fakuldade Medisina no Siénsia Saudé (FMCS) nia Dekanu, Profesór José Deonisio Ximenes, liuhusi via-telefónika (23/4), hateten katak nia Fakuldade la implementa estájiu no prátika ba estudante sira, sei adia ho baze ba aplikasaun Serka-Sanitária iha Díli.
“Fakuldade la realiza estájiu klínika no estájiu espesífiku, loloos ne’e ita hala’o ona iha fulan kotuk liubá, maibé ho situasaun atuál liuliu Serka-Sanitária iha Díli, entaun seidauk realiza tanba atu kumpre regra ne’ebé Minitériu Saúde nomós universidade fó sai”, tenik Dekanu FMCS.
Dekanu mós dezeja katak, situasaun atuál bele remata ho lalais, no sedu, di’ak liután atu estudante sira bele ba estájiu no prátika iha área idaidak ne’ebé fakuldade oferta.
“Ba estudante sira, husu atu tuir nafatin regra sira ne’ebé mak iha atu prevene an husi Surtu-COVID-19, no buka aprende mesak (autónomu) no aproveita ho meiu online sira, mentein kontatu ho profesór sira, liuliu iha matéria balun ne’ebé presiza”, hatutan Profesór Ximenes.
Média UNTL : Miguel Gonçalves
Foto : Miguel Gonçalves
- Detalhes
- Escrito por Adelaide da Cunha
- Visualizações: 527

#TimorLeste #UNTL #FECT #DEM #JICACADEFEST 29 Abríl 2021
Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL), Fakuldade Enjeñaria, Siénsia no Teknolojia (FECT), liuhusi Departamentu Enjeñaria Mekánika (DEM) nia laboratóriu bele halo teste ba material konstrusaun nian, no fasilita ona kompañia Shanghai Construction (SC) hodi halo teste ba sira nian materiál konstrusaun.
Diretór DEM nian, Profesór Eng. José M. Xavier, ST, M, liuhusi via telefónika, foin lalais ne’e hateten katak, kompañia sira rekoñese abilidade no fasilidade ne’ebé pretense ba laboratóriu DEM nian hodi bele fasilita sira.
“Ita orgullu, tanba kompañia sira ne’e rekoñese ita-nia abilidade nomós fasilidade laboratóriu nian, ne’e hanesan pasu ida di’ak, atu bele promove ita-nia estudante sira ne’ebé remata iha UNTL sira mós koñese ona”, tenik Diretór DEM.
Profesór José mós hatutan, Departamentu ne’e nafatin kolabora di’ak ho kompañia sira, nune’e parte ida halo promosaun ba estudante sira bainhira remata estudu, iha kompaña sira ne’e bele koñese ona sira.
Responsável Laboratóriu nian, Eng. Valerio de S. Gama, hateten katak, fasilidade laboratóriu nian, hirak ne’e apoiu husi Ajénsia Internasionál JICA (Japan International Cooperation Agency), iha momentu halo konstrusaun ba edifísiu foun FECT nian.
“Atividade halo teste ba besi husi kompañia nia ne’e, ami hala’o komesa iha tinan kotuk dadaun ami simu kompañia besik sanulu (10) mak lori sira-nia amostra (sample) mai iha ne’e” tenik Profesór Valerio.
Profesór mós hatutan, dadaun maské iha hela Serka-Sanitária maibé karik iha kompañia balun hakarak atu halo teste material kontrusaun nian parte Departamentu prontu atu atende.
“Kompañia sira balun mak halo ona teste material, tanba iha Memorandum Entendimentu (MoU), atu uza ita-nia fasilidade, maibé di’ak liután mak bele hakbesik mai Departamentu, Fakuldade no Universidade atu hetan informasaun detalladu, enkuantu tékniku prontu atu atende”, hatutan.
Material ne’ebé uza ba halo teste mak, besi no dadaun ne’e Shanghai Construction mós foin lori meterial ba teste (besi) ho diametru hanesan 12, 13, 20, no 22 atu halo ba edifísiu foun Polísia Nacional Timor-Leste (PNTL) nian, no laboratóriu ne’e bele halo teste ba besi ho diametru 1 to’o 40 mm.
Média UNTL : Agostinho da Cruz e Silva
Foto : Agostinho da Cruz & Arquivu DEM
