#TimorLeste #UNTL#VRAAG #FEAH #DEFD #ANAAA 06 Setembru 2021


241149865 4454578167896867 7501537670649889573 n

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) liuhusi Fakuldade Edukasaun Arte no Umanidade (FEAU), nia Departamentu Ensinu Edukasaun Fízika no Desportu (DEFD), reavalia hikas husi Ajénsia Nasional Avaliasaun Akreditasaun Akadémika (ANAAA) no avaliadór Internasionál sira liuhusi Zoon, iha Kampus Sentrál UNTL nian, Díli (06/09).

Relasiona ho eventu refere, Visereitór ba Asuntu Akadémiku no Garantia Kualidade (VRAAGK), Profesór Doutór Samuel Venâncio de Sousa Freitas, hateten DEFD ne’e reavalia hikas hafoin la akreditadu iha tinan 2018 liubá, ho nune’e mak durante ne’e lasimu estudante foun no labele gradua ba nia estudante sira.

241159950 4454578394563511 4587638371289397797 n

“Iha tinan 2021 ne’e, UNTL, ita submete kursu ne’en ho grau Baxarelatu no Lisensiatura, husi Fakuldade tolu hanesan Fakuldade FEAH nian (Departament Ensinu Edukasaun Fisika no Desportu no Departamentu Ensinu Dalen Tetum), iha Fakuldade Siénsia Sosiál (Departamentu Komunikasaun Sosiál no Departamentu Relasaun Internasionál) no ikus Fakuldade Medisina no Siénsia Saúde (Kursu Farmásia no Kursu Nutrisaun no Dietétika)”, tenik VRAAGK.

Profesór Samuel mós hatutan avaliasaun programátika ba kursu ne’en hafoin finaliza hotu, rezultadu avaliasaun ANAAA mak sei publika, aleinde ne’e, parte universidade nian halo mós avaliasaun no preparasaun interna ba Fakuldade Siénsia Ezata no Kursu Akuntabilidade husi Fakuldade Ekonomia no Jestaun ne’ebé sei hetan mós avaliasaun programátika iha tinan ida ne’e.

Partisipa iha sorumutu ne’e Magnífiku Reitór UNTL, Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D, ho nia Visereitór no Proreitór, Diretór sira, parte ANAAA nian Diretór Ezekutivu ANAAA, Profesór Edmundo Viegas, Ph.D, ho nia Ekipa no ekipa avaliadór sira.

Média UNTL : Agostinho da Cruz e Silva
Foto : Mateus Gonçalves, Pio Belo Ximenes.

Comment

#TimorLeste #UNTL #VictoryUniversity #COVID19 #COVID19TL 26 Agostu 2021 UNTL VU1

 Magnífiku Reitór Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D sorumutuk ho Profesór Adam Shoemaker, Vice-Chancellor no Prezidente Victoria University nian

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL), nia Magnífiku Reitór Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D, hala’o sorumutuk ho Profesór Adam Shoemaker, Vice-Chancellor no Prezidente Victoria University nian, husi Austrália 🇦🇺, liuhusi Zoom iha Sala Videoconferência UNTL nian, Díli (26/08).

Magnífiku Reitór UNTL nian hateten sorumutuk ho Profesór Adam Shoemaker liuhusi Zoom ne’e foku liuba kolaborasaun hodi husu apoiu ba UNTL nia kursu Dezenvolvimentu Komunitáriu no apoiu seluk tan.

UNTL VU2 Magnífiku Reitór Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D

“Enkontru ida ohin, ita hala’o ho Profesór Adam husi Victory University, ita foku liuba kolaborasaun entre UNTL ho Victory University no ita husu sira apoiu ita-nia kursu Dezenvolvimentu Komunitariu no apoiu ba Biblioteka, aleinde ne’e iha posibilidade sei apoiu kursu sira seluk”, tenik Reitór.

Média UNTL 📝 : Leonia de A. da Costa (estajiária)
Foto 📷 : Leonia de A. da Costa (estajiária)

Comment

#TimorLeste #UNTL #KIPKI #COVID19 #COVID19TL 23 Agostu 2021

19 Reitor Avalia1 Magnífiku Reitór, Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D avalia servisu forsa tarefa COVID-19 ne'ebé hanaran Komisaun Implementasaun Planu Kontijénsia Interna (KIPKI) nian

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Magnífiku Reitór, Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D, iha Sala Videokonferensia UNTL nian, Díli (16/08) hateten, objetivu reuniaun atu avalia servisu forsa tarefa COVID-19 ne'ebé hanaran Komisaun Implementasaun Planu Kontijénsia Interna (KIPKI) nian.

“Liuhusi enkontru ne’e atu haree no avalia progresu servisu forsa tarefa covid19 universidade nian, ligadu ho fasilidade sira ne'ebé presiza atu ajuda prevene universidade nia Sívitas Akadémika husi COVID-19”, tenik Reitór .

Reitór mós hatutan tan, komisaun ne'ebé universidade estabelese ne'e, halo servisu di'ak relasiona tanba sira halo teste-swab ba estudante, funsionáriu no dosente inklui organiza vasina ba Sívitas Akadémika sira atu bele seguru husi covid19.

19 Reitor Avalia2

Magnífiku Reitór, Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D

Iha fatin hanesan, Xefe Ekipa KIPKI, Dra.Teresa António Madeira Soares, BDS, MPH hateten enkontru refere importante tanba Magnífiku Reitór bele haree servisu sira ne'ebé durante ne’e la’o ona no presiza avaliasaun.

“Liuhusi enkontru ne’e Reitór bele haree progresu no dezafiu servisu ne'ebé durante ne’e la’o ona, relasiona ho fasilidade no regra sira, atu ita bele hadia fali no hanesan mós ita hatene ita-nia aula prezensiál ne’e ita atu retorna fila-fali, nune’e preparasaun saida mak ita sei halo atu Sívitas Akadémika tomak bele seguru”, tenik Dra. Teresa.

Dra. Teresa mós husu ba Sívitas Akadémika tomak atu tau atensaun ba fasilidade ne’ebé universidade prepara, ho kumpri regra sira mak hatuur ona tuir rekomendasaun Ministériu Saúde nian.

19 Reitor Avalia3

Xefe Ekipa KIPKI, Dra.Teresa António Madeira Soares, BDS, MPH

Partisipa iha enkontru ne’e Visereitór ba Asuntu Akadémiku no Garantia Kualidade, Profesór Doutór Samuel Venâncio de Sousa Freitas, Visereitora ba Asuntu Estudantis, Profesora Eng. Lígia Tomas Correia, M.Sc, Dekanu FMCS Profesór José Deonisio Ximenes, Ekipa KIPKI, Diretór-Jerál Servisu Apoiu Reitoria, Sr. Jacinto Belo, no Diretora Nasionál Lojístika no Manutensaun, Sra. Fátima Odete.

Média UNTL 📝 : Laurindo Da Cruz (estajiária)
Foto 📷 : Denilson A. Barros (estajiáriu)

Comment

#TimorLeste #UNTL #FAGRI #COVID19 #COVID19TL 26 Agostu 2021

3 Departamebn

 

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL), liuhusi Fakuldade Agrikultura nia Departamentu Agro-Pekuaria, dezloka estudante na’in limanulu resin-ualu (58) bá hala’o estájiu profisionál iha Munisipiu Díli, Ermera no Bobonaro durante semana tolu, hodi aplika teoria kona-ba sistema haki’ak animal (Karau no Manu-Broiler).

2

 

Iha Kampus Sentál UNTL nian, Díli (24/07), Diretór Departamentu Agro-Pekuaria, Profesór Luis Tavares, Ph.D, hateten, tuir loloos estudante hirak ne’e ba estajiu iha munisipiu Lautem maibé tanba pandemia entaun muda mai iha munsipiu sira ne’ebé besik.

1 Departamebn

Diretór Departamentu Agro-Pekuaria, Profesór Luis Tavares, Ph.D

“Objetivu husi estájiu profisional ne’e mak lori estudante sira atu fahe esperiénsia ba haki’ak na’in sira hodi kompara entre prátika no teoria, ne’ebé estudante sira aprende ona iha universidade, no iha tempu hanesan sira mós bele aprende husi komunidade”, hatutan Diretór.

Lokál estájiu iha terrenu hanesan iha munisípiu Ermera lokaliza iha postu-administrativu Railaku, munisípiu Bobonaro lokal mak postu-administrativu Atabae, no munisípiu Dili nian estudante sira ba iha suku Hera.

Média UNTL 📝 : Leonia de A. da Costa (estajiária)
Foto 📷 : Pio Belo Ximenes

Comment

#TimorLeste #UNTL #FAGRI #SEJD #GIZ #COVID19 #COVID19TL 18 Agostu 2021

19 A1

Identifikasaun ba Jogu Tradisionál Kalik iha Timor-Leste

Universidade Nacional Timor Lorosa'e (UNTL) nia peskizadór sira ne’ebé lidera husi Profesór Vicente de Paulo Correia, Ph.D. hala'o "Identifikasaun ba Jogu Tradisionál Kalik iha Timor-Leste", liuhusi identifikasaun ne’e munisípiu neen (6) mak sai lokál tarjetu, atu deskobre orijin jogu nian.

Koordenadór Peskiza, Profesór Vicente de Paulo Correia, Ph.D. hateten estudu ne’ebé hala’o ho objetivu atu identifika orijen loloos ka siklu istória jogu kalik nian, ho durasaun fulan tolu hahú fulan Jullu-Setembru 2021 liuhusi métodu kualitativu ho amostra hamutuk 240 husi lokál tarjetu munisípiu neen (6), Bobonaru, Ermera, Manatutu, Manufahi, Vikeke, Baucau inklui Lautem, realiza mós diskusaun foku-grupu ida kada lokál destinadu.

19 A2

"Referénsia barak ne’ebé ita lee, iha nasaun seluk, kalik ne'e sira uza hodi fabrika ba hahan, ai-moruk, kosmétika no seluk tan, iha Timor-Leste ita uza ba jogu, maibé ohin loron kuaze laiha ona no presiza estudu atu deskobre nia orijin loloos hodi konserva", hateten Profesór Correia iha Suku Caraubalo, Postu Administrativu Vikeke, Munisípiu Vikeke, (17-08).

Profesór Correia hatutan katak prosesu rekolla dadus liuhusi entrevista no foku-grupu ba munisípiu neen, no aumenta munisípiu Lautem ho referénsia katak dadaun ne'e, jogu kalik labarik no foin sa'e sira sei hala'o hela jogu refere.

"Bazeia ba pergunta ne'ebé ita formula, refleta atu hetan informasaun ne'ebé relasaun ho istória, modelu jogu, kritériu, esperiénsia jogu, relasaun ho kultura, no mudansa tempu, hafoin remata rekolla dadus iha terrenu, faze tuir sei halo transkrisaun, coding-data, no analiza klean ba dadus sira", tenik.

19 A3

 

Peskizadór ne'e ho esperansa katak investigasaun ne'ebé hala'o bainhira identifika katak orijin jogu kalik Timor-Leste nian, mak sei kontribui dadus Sekretaria Estadu Juventude no Desportu (SEJD) atu define ho posibilidade bele rejista iha UNESCO hanesan jogu tradisionál timoroan nian.


"Estudu ne'e nia rezultadu espeta mós katak dadus ne'ebé hetan bele kontribui ba konserva jogu kalik ne'ebé dadaun ne'e la eziste ona iha sosiedade, SEJD mak sai na'in atu deside bele ka la'e atu intradús fali iha kurríkulu ba ensinu báziku sira", dehan.

Dosente Fakuldade Agrikultura ne'e mós salienta katak benefísiu husi estudu refere iha valór importante ba universidade iha pilár peskiza nian, no habelar koñesimentu sientífiku peskizadór sira-nian.

19 A4

Partisipante iha Foku-Grupu Sra. Maria dos Anjos Amaral konsidera importante tebes bele partisipa iha diskusaun grupu estudu nian, no fó lembra fali jogu ne'ebé uluk iha no kuaze la jogu ona.

"Foin dahuluk ita-boot sira mai entrevista ami kona-ba jogu kalik ne'e, dezde tempu koloniál portugés nian, no iha tempu okupasaun indonézia no Independénsia nian mai la haree ona ema halimar, tanba ne'e ho informasaun ne'ebé ohin partisipante hotu hato'o bele kontribui ba konserva fali jogu ne'e", hato'o atuál Xefe Suku Bibileo.
Peskiza ne'e hala'o ho apoiu husi GIZ (Deutche Gesellscharft Fur Internationale Zusammenarbeit/Ajénsia Internasionál ba Dezenvolvimentu Alemaña nian), no na'in mak SEJD, enkuantu Peskizadór sira husi Fakuldade Agrikultura mak manan na'in ba konkursu hodi implementa estudu refere.

Peskizadór sira maka Profesór Vicente de Paulo Correia, Ph.D (koordenadór), Profesór Oscar da Silva, Profesór Matias Tavares, Ph.D inklui koletór dadus husi FAGRI (Delfim Baz) no FEAH-Departamentu Ensinu Edukasaun Fízika no Desportu (Trifonia M. I. Mesquita, Mateus Navaro Araújo, Mujahidin Amaral no Jacinto Pereira).

Média UNTL 📝 : Miguel Gonçalves, Raul Loe Raimundo
Foto 📷 : Agustinho da C. E Silva

Comment