- Detalhes
- Visualizações: 404
#TimorLeste #UNTL #PRAPA #COVID19 #COVID19TL 09 Dezembru 2021
Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Proreitoria ba Asuntu Provedoria no Akonsellamentu (PRAPA) realiza retiru hodi prepara Sívitas Akadémika (Estrutura, Dosente, Funsionáriu no Estudante) universidade nian hodi simu Natál no Tinan Foun 2022, iha Igreja Motael Nian Díli (09/12).
Magnífiku Reitor UNTL nian, Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D, hateten atividade refere hanesan reflesaun hodi fó hanoin ba Sívitas Akadémika tomak atu prepara aan didi’ak hodi simu natal no tinan foun iha ambiente pás no dame.
“Ita hotu maioria sidadaun katóliku, ne’e parte ida atu haburas ita-nia espiritualidade, moral no fiar nu’udar katóliku no atividade ida ne’e importante tebes atu konsensializa ita hotu, la’ós de’it ita-nia matenek maibé iha aspetu morál halo espirituál mós importante iha ita-nia moris”, tenik Reitór.
Iha fatin hanesan, Proreitór ba Asuntu Provedoria no Akonsellamentu (PRAPA), Profesór Tomé Xavier Jerónimo, SH, M.D hateten, ne’e atividade universidade nian ne’e, hodi prepara joven sira iha problema psikolójiku, iha matenek kombina ho espirituál.
“Agora parte espirituál nian ne’e mak antes tama Natál ita prepara buat ruma mak agora ita realiza reflesaun ne’e, atu prepara ita idaidak atu hateke fila fali ba ita-nia aan durante tinan ida, iha adventu ne’e oinsa ita bele hakbesik fali ba Maromak”, dehan PRAPA. 
Prezidente Ezekutivu Komisaun Juventude Katólika Arquidiseze Díli, Pe. João Soares, konvida partisipante sira atu buka hatene saida mak adventu, no saida mak tenki halo iha Tempu Adventu hanesan sarani ida.
“Ita haree iha ne’e atu fahe ituan de’it katak adventu mak tempu preparasaun, konversaun, tempu hein nian ba Natál, no ita haree aspetu lubuk ida iha preparasaun, nesesidade hirak ne’ebé ita atu iha no asegura atu eleva ita-nia vontade ba buat ne’ebe ita hein”, dehan Amu João.
Amu ne’e mos reflete katak iha tempu adventu nia laran konvida ema hotu ne’ebé hein Jesus ho kondisaun ne’ebé demonstra ema-nia prontidaun no disponibilidade hakarak hasoru malu ho Jesus Kristu.
Eventu ne’e hanesan atividade anual universidade nian, sempre hala’o iha Tempu Natál no Tempu Páskua hodi forma ema la’ós de’it ba matenek maibé iha espiritualmente mos atu ema bele fila fali ba Maromak.
Média UNTL 📝 : Laurindo da Cruz Gomes
Foto 📷 : Pio Ximenes Belo
- Detalhes
- Visualizações: 377
#TimorLeste #UNTL #FAGRI #COVID19 #COVID19TL 08 Dezembru 2021
Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL), liuhusi Fakuldade Agrikultura (FAGRI), halo serimónia Judisium ba dala XXV ho finalista sia nulu resin haat (94) ne’ebé kompleta ona kriteriu hotu akadémiku nian hodi hein ba graduasaun. 
Iha salaun Katedrál, Díli (06/21), Magnífiku Reitór, Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D, hateten, agradese ba Fakuldade Agrikultura ne’ebé prodús tan graduadu nomós ba Inan-Aman ne’ebé fo domin no sakrefísiu ne’ebé konsege lori oan sira kompleta kursu iha nível universitáriu.
“Agradese estrutura Fakuldade nian, ne’ebé prepara rekursu iha setór agrikultura nian, espera katak depoizde imi gradua no fila ba ida-idak nia knua, hodi servisu ho komunidade, tanbá sira presija ita bo’ot sira atu fahe esperiénsia, koñesimentu no siénsia ne’ebé imi aprende para bele ekonomiza ba ita-nia rain”, tenik Reitór.
Iha fatin hanesan, Dekanu FAGRI, Profesór Carlito de Araujo Mali Code, Ph.D, hatete nia Fakuldade hakarak reintegra hikas finalista sira ba komunidade hodi serbí ho grau akadémika, nakonu ho siénsia no esperiénsia.
“Matenek ne’ebé imi aprende ona iha nível departamentu sai hanesan bukae ba imi idaidak hodi kompete iha kampu-traballu no matenek agrikultura nian, prontu atu servisu iha fatin ne’ebé de’it”, tenik Dekanu.
Iha sorin seluk, finalista Maria Nelia Fátima agradese ba fakuldade, universidade no inan-aman, liuhusi Judisium ba XXV ne’e loke tan pájina foun ida, iha prosesu desenvolvimentu kapítal umanu iha Timor-Leste. 
“Liuhusi prosesu ne’e, ami konsiente katak todan liu ne’ebé iha ami hanoin ho fuan ne’ebé ami hetan iha Fakuldade no Universidade dudu ami hakat ba oin ho esperansa sira ne’e hotu motiva ami atu estuda nafatin iha ambiente foun”, tenik Maria.
Serimónia Judisium ne’e atribui títulu akadémiku ba finalista na’in 94 husi departamentu haat hanesan: Departamentu Agronomia (24), Departamentu Agro Socio-Economia (22), Departamentu Agro Pekuaria (26), no Departamentu Saúde Animal (22), enkuantu bazeia ba jéneru mane (55), no feto (39).
Média UNTL 📝 : Denilson Amandio Barros
Foto 📷 : Pio Belo Ximenes
- Detalhes
- Visualizações: 407
#TimorLeste #UNTL #EUATimorLeste #UMAAmerica #COVID19 #COVID19TL 07 Dezembru 2021
Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Magnífiku Reitór, Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D, simu vizita kortezia Enkaregadu Negósiu Estadus Unidus Amerika (EUA) 🇺🇲 iha Timor-Leste, Sr. Tom Daley, ho nia ekipa, iha Gabinete Reitór, Kampus Sentrál UNTL nian, Díli (06/12) hodi ko’alia kona-ba kooperasaun UNTL ho EUA liuhusi Uma Amerika.
Magnífiku Reitór iha entrevista hateten vizita kortezia ne’e, husi Enkaregadu Negósiu EUA nian iha Timor-Leste hanesan vizita formál ida atu hasoru Reitór atu diskute kooperasaun entre parte rua.
“Ami rua hetan malu ona iha Uma Amerika –UNTL, ohin formalmente nia mai vizita ha’u hanesan Reitór no diskuti mós sira-nia apoiu mai universidade liuhusi Uma Amerika, aleinde ne’e ko’alia kona-ba kooperasaun entre UNTL ho Stanford University”, tenik Reitór.
Magnífiku Reitór hatutan nia parte solisita mós sira-nia apoiu ba UNTL tanba ne’e Sr. Tom Daley husu atu haruka karta ba nia gabinete atu sira bele haree posibilidade ba apoiu nian.
Média UNTL 📝 : Agostinho da Cruz e Silva
Foto 📷 : Agostinho da Cruz e Silva
- Detalhes
- Visualizações: 514
#TimorLeste #UNTL #VRAE #SEPS #COVID19 #COVID19TL 8 Dezembru 2021
Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Magnífiku Reitór, Profesór dr. João Soares Martins MPH, Ph.D, reprezenta husi Visereitora ba Asuntu Estudantís, Profesora Eng.ª Lígia Tomás Correia, M.Sc, halo abertura ba Asaun Sensibilizasaun Kona-ba Lei Protesaun Sivíl , ne’ebé organiza husi Sekretáriu Estadu Protesaun Sivíl no koopera ho Universidade Nasionál, iha Auditóriu Liceu UNTL nian, Díli (06/12).
Iha abertura ne’e, reprezentante Magnífiku Reitór nian, Profesora Lígia Tomás Correia, hateten, objetivu prinsipal husi Sosializasaun Lei Protesaun Sivíl ba estudante sira ne'e, atu hasa’e koñesimentu kona-ba integrasaun sistema nasionál, liuliu liga ho enkuadramentu diploma legál sira protesaun sivíl nian.
“Primeira faze, Sekretáriu Estadu Protesaun Sivíl koopera ho UNTL hodi halo sensibilzasaun kona-ba lei protesaun sivíl nian, no ida ne'e importante hodi hasa’e estudante sira-nia koñesimentu, ne’ebé engloba atividade multidisiplinár, relasaun ho misaun UNTL nian Ensinu, Peskiza no Estensaun Komunitária”,tenik VRAE.
Profesora Lígia mós enkoraja estudante sira atu másimu, nune’e enrikeza sira-nia koñesimentu siéntifiku liga ho integrasaun atividade.

Iha fatin hanesan, Diretór Nasionál Integrasaun Sistema Nasional SEPS, Sr. António Viegas, hateten, Sekretáriu Estadu Protesaun Sivíl halo sensibilizasaun kona-ba Lei Protesaun Sivíl iha Numeru 12, iha 2 Dezembru 2020 promulga ona husi Prezidente da Repúblika no lei ne’e hahú implementa ona iha TL.
“Ohin ami halo sensibilizasaun kona-ba lei protesaun Sivíl ho numeru 12/02 Dezembru 2020 tanba promulga ona husi Prezidente Repúblika no hahú implementa ona, ami mós hala’o sensibilizasaun iha Munisipiu sanulu resin-rua inklui RAEOA”, Dehan Diretór. 
Diretór António Viegas mos akresenta, objetivu husi senbilizasaun iha Universidade ne’e, tanba estudante sira mak autor ba dezenvolvimentu nasional ba futuru, fasilita formasaun ne’e ba sira, nune’e sira bele hatutan ba komunidade atu kontribui ba antisipa dezastre naturais, insidente no asuntu ne’ebé relevante ho SEPS nia servisu.
Eventu refere fasilita husi Asesór Internasionál Protesaun Sivil nian, Sr. Santos Alves, ho nia ekipa, no partisipa husi dosente, estudante, inklui konvidadu sira.
Média UNTL 📝 : Leonia de A. da Costa
Foto 📷 : Leonia de A. da Costa
- Detalhes
- Visualizações: 465
#TimorLeste #UNTL #UNWomenTimorLeste #UNDP #UNFPA #KOICA #COVID19 #COVID19TL 6 Dezembru 2021
Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Visereitora ba Asuntu Estudantís, Profesora Eng.ª Lígia Tomás Correia, M.Sc, servisu hamutuk ho UNWomen hodi organiza kompetisaun diskursu públiku no pintura ho tema “Inisiativa kampus seguru no livre husi asédiu seksuál, violénsia kontra feto no labarik joven”, iha Auditóriu FECT-UNTL nian, Hera (03/12).
Visereitora ba Asuntu Estudantís hateten, atividade ne’ebé hala’o hodi selebra 16 dias (25 novembru to’o 10 dezembru 2021) ativizmu kontra violensia bazeia ba jéneru no ba labarik feto sira iha Timor-Leste.
“Ohin sira espresa sira-nia hanoin liuhusi kompetisaun diskursu públiku no pintura, kona-ba kampus seguru no violensia kontra feto, ita haree sira iha koñesimentu no uza tempu ho durasaun minutu 3 atu hato’o sira-nia koñesimentu, no sira ne’ebé halo pintura ami mós enkoraja atu espresa konseitu kona-ba kampus seguru”, tenik Visereitora.
Iha fatin hanesan, Sekretária Estadu ba Igualdade no Inkluzaun, S.E. Maria Jose da Fonseca Monteiro de Jesus, enkoraja partisipante sira atu promove liután informasaun kontra violensia hasoru feto ho labarik feto ho grupu vulnerável sira.
“Ha’u enkoraja ba imi joven sira atu bele publika deseñu no informasaun sira iha imi nia media ka Facebook, WhatsApp, ho mensagen kontra violensia kontra feto”, tenik Governante ne’e.
Manan na’in ba iha diskursu públiku, Serafim Martins sente konfortabel tebes ho kompetisaun refere tanba importante tebes hodi kaderniza no krese estudante sira-nia abilidade iha aspetu saida de’it liuliu iha diskursu públiku.
“Hau sente orgullu tebes tanba bele sai hanesan primeiru klasifikasaun iha kompetisaun diskursu públiku ne’e, la espera ohin ami barak mak tuir maibé ha’u konsege no ha’u hato’o obrigadu ba opurtunidade ida ne’e”, dehan estudante Fakuldade Filozofia no Siénsia Umana ne’e.
Iha fatin hanesan, estudante Fakuldade Direitu Agostinho da Silva Ribeiro ne’ebe sai hanesan manan nain ba iha pintura, sente kontente tebes tanba nia mós la espera atu sai vensedór.
“Orgullu ida mai ha’u hanesan estudante ida ne’ebé espresa ha’u-nia hanoin liuhusi arte hodi fó mensajen ba kolega sira hotu kona-ba igualdade jéneru bazeia ba tópiku ne’ebé iha”, tenik Agostinho. 
Partisipante sira mai husi fakuldade sia iha UNTL, diskursu públiku hamutuk 18 no pintura hamutuk 18. Manan na’in ba pintura nian, sira-nia pintura sei uza hanesan ikon ba produsaun kamizola ka xapeu ba atividade kampus seguru nian.
Atividade ne’e realiza tanba servisu hamutuk entre Visereitora ba Asuntu Estudantís (VRAE) Profesora Eng.ª Lígia Tomás Correia, M.Sc ho UNWomen no Korea International Cooperation Agency (KOICA).
Média UNTL 📝 : Laurindo da Cruz Gomes
Foto 📷 : Laurindo da Cruz Gomes
