#TimorLeste #UNTL #FMCS #COVID19 #COVID19TL 15 Dezembru 2021

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL), nia Fakuldade Medisina Siénsia Saúde (FMCS) realiza kompetisaun debate sientífiku ho tema “Impaktu Pandemia COVID-19 iha Timor-Leste” ne’ebé organiza husi Asosiasaun Akadémika Estudantil AAE-FMCS nian, iha Salaun Institutu Nasionál Saúde (INS) nian, Komoro-Díli (08/12).pand 2

Relasiona ho eventu ne’e, Dekanu FMCS nian, Profesór José Deonísio Ximenes, hateten objetivu husi debate refere atu promove estudante nia talentu sientífiku, liuliu atu kulturaliza debate ne’e hanesan asuntu importante iha Fakuldade.

“Espera katak husi pensamentu sira ne’e, bele sai hanesan ideia mais prinsipál hodi bele kontribui ba siénsia sira, liuliu iha área Medisina no Saúde nian”, tenik Dekanu.pand 4

Dekanu hatutan, debate ne’e konsentra ba pandemia COVID-19 iha Timor-Leste, kontinua buka atu hatene no hamosu ideia ne’ebé inovativu, nune’e bele kontribui  siénsia iha Timor-Leste.

Partisipa iha debate akadémiku ne’e, dosente, estudante FMCS, partisipante sira husi UNPAZ, UNITAL, ICS no konvidadu sira.pand 5

Média UNTL 📝 : Denilson Amandio Barros

Foto 📷 : Honorio Guterres

Comment

#TimorLeste #UNTL #FMCS #DP #COVID19 #COVID19TL 14 Dezembru 2021

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Magnífiku Reitór, Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D, partisipa iha aprezentasaun estudu kazu profile no prosesu prátika I, II no III nian, ne'ebé elabora husi Fakuldade Medisina Siénsia  Saúde (FMCS) liuhusi Departamentu Parteira (DP) nia estudante sira iha Hospital Referal Maubisse (13/12).med 1

Relasiona ho aprezentasaun refere, Magnífiku Reitór apresia no husu ba estajiária sira atu buka aprende tan iha prátika ne'ebé hala'o iha ospitál. 

“Esperiénsia ne'ebé imi hetan iha ne'e, uza didi'ak ba situasaun saida de’it, presiza iha abilidade ne’ebé ita bo’ot sira ida-idak iha atu to’o iha susesu presiza estuda maka’as no aprende liután, atu aumenta abilidade ita bo’ot sira nian”, tenik Reitór iha lokál estájiu.

Iha fatin hanesan, Diretora Ezekutiva Hospital Referal Maubisse nian, Dra. Gabriela da Conceição Magno Pereira, hateten, dezde dezloka iha lokál, estajiáriu sira tuir regulamentu  iha fasilidade saúde nian no bele asesu ba prátika iha departamentu ne’ebé eziste iha ospitál.med 2

“Estudante hirak ne’ebé mai estájiu iha ne’e, ba dahuluk kumpri regulamentu ne’ebé ospitál ne’e estabelese, no sira livre asesu ba Departamentu hotu iha ne’e, hanesan sala konsulta nian, balun ba espesífiku nian hanesan asesu ba iha sala partus ninian”, tenik Diretora.

Diretora Magno dezeja katak, estudante sira sei fila ho esperiénsia ne'ebé hetan iha hospital refere atu kontinua ba idaidak nia futuru.

Iha fatin hanesan, orientadora Profesora Etelvina José Tilman hateten, iha DP implementa prátika iha faze lima mak estudante sira tenki tuir,  no sira ne’ebé hala’o prátika iha Hospital Referal Maubisse ne’e  (hala’o prátika I, II no III).

“Prátika I ne’e haree kona-ba Profile (rekursu umanu, estrutura no haree mós ba atendimentu pasiente sira), prátika II nian, haree liubá fundamentu báziku enfermajen nian (haree vasina, tau soro no seluk tan, prátika III nian (atendimentu ba inan sira partus, tratamentu ba bebé foin moris no seluk tan)”, tenik Orientadora.med 3

Hafoin estudante sira remata prátika iha Maubisse, sei fila mai universidade kontinua aprende hodi partisipa iha prátika IV nian maka estudante sira bele fó partus ba inan isin rua sira tenki to’o na’in 30,  hafoin sira bele kontinua prátika V estájiu komunitáriu hodi aplika siénsia no aprende husi komunidade.

Estudante na’in 48 ne'e, hahú estájiu husi Outubru 2021 to’o Janeiru 2022, hafoin hala’o pratika fulan ida resin sira aprezenta ba sira-nian rezultadu estudu kazu relasiona progresu prátika.

med 4

Média UNTL 📝 : Agostinho da Cruz e Silva

Foto 📷 : Agostinho da Cruz e Silva

Comment

#TimorLeste #UNTL #MESSK #MEJD #IPB #COVID19 #COVID19TL 9 Dezembru 2021

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Visereitoria ba Asuntu Akadémiku no Garantia Kualidade servisu hamutuk ho Ministériu Ensinu Superiór, Siénsia no Kultura (MESSK) no Ministériu Edukasaun, Juventude no Desportu (MEJD), liuhusi Komisaun Asesu ba Ensinu Superiór (CAES), dezde 23 Novembru to'o 3 Dezembru rejista ona kandidatu na’in rihun haat atus rua tolunulu resin haat (4235).assunto 1

Diretór Nacional ba Atendimentu Estudante (DNRAE), Sr. Rui Loco, hafoin observa rejistu ba estudante sira ne’ebé remata iha 2020 ba kotuk hodi asesu ba Ensinu Superiór Públiku 2022, ekipa ne’ebé hala’o rejistu iha Munisípiu Likisá no Ermera hateten atendimentu ba estudante la’o ho diak, estudante sira mós tuir rekesitu ne’e mak iha. assunto 2

“Bazeia ba Diploma Ministeriál UNTL Ensinu Superiór Públiku, tanba ne’e ita servisu hamutuk MESSK ho IPB hodi simu estudante foun atu asesu mai iha UNTL, tanba ne’e mak ohin ha’u mai iha ne’e atu observa kona-ba atividade rejistrasaun nian iha munisípiu rua nian tantu Ermera no Likisá”, tenik Diretór Rui, iha Edifísiu Edukasaun Munisípiu Likisá (02/12).

Diretór mós hatutan tuir observasaun ba iha Munisípiu Ermera no Likisá nian estudante ne’ebé halo rejistrasaun barak liu iha munisípiu Ermera nian tanba kada loron sira rejistu na’in 50 ba leten.

Iha fatin hanesan, Diretór Edukasaun Munisípiu Likisá, Sr. Carlos Lopes, hateten, antes tama ba rejistrasaun parte Edukasaun Munisípiu nian partilla tiha ona informasaun liuhusi Rádiu Tokodede, sosializa mós ba Autoridade Lokal sira, nune’e mós avizu iha Igreja.assunto 3

“Prosesu rejistrasaun ne’e sira publika informasaun liuhusi Radio Tokodede, nune’e mós avizu iha misa no hasoru malu ho Xefe Suku sira, liuliu iha área remota sira atu bele partilla informasaun ba estudante sira ne’ebé difisil atu asesu ba informasaun hodi bele mai rejistu no tinan ne’e iha mudansa tanba ema barak mak konsege asesu”, hateten Diretór.

Rejistrasaun ba estudante hirak ne’ebé atu asesu ba Ensinu Superiór Públiku iha Timor-Leste, kobre munisípiu hotu inklui Rejiaun Espesiál Administrativa Oecusse Ambeno (REAOA), dezde loron 23 Novembru 2021 remata 03 Dezembru 2021. Hafoin rejistu data ba ezame nian, sei hala’o iha idaidak nia munisípiu entre loron 20 to’o 23 Dezembru 2021. assunto 4

Média UNTL 📝 : Agostinho da Cruz e Silva

Foto 📷 : Agostinho da Ctruz e Silva

Comment

#TimorLeste #UNTL #ChineseEmabassyinTimorLeste #COVID19 #COVID19TL 13 Dezembru 2021      

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Magnífiku Reitór, Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D, iha Auditóriu FECT-UNTL nian, Hera (13/21), agradese tebes ba Governu Xina 🇨🇳 ne’ebé implementa progama bolsa ne’ebé benefísia direta ba estudante no motiva kontinua estuda di’ak liután. xina 1

“Agradese ba Governu Xina ba apoiu, nomós husu ba benefisiáriu na’in 75 ne’e, atu utiliza di’ak apoiu ne’e, hanesan oportunidade no momentu di’ak hodi bele estuda, liuliu sosa materia ruma hanesan livru relasiona ho imi-nia kursu, nune’e bele mantein prestasaun akadémiku ne’ebé di’ak”, tenik Reitór. 

Iha fatin hanesan, Embaixador Xina nian iha Timor-Leste, Dr. Xiao Jiangou, kongratula ba estudante ne’ebé hetan bolsa ne’e, no agradese mos ba Ministériu Ensinu Superior, Siénsia no Kultura (MESSK) no UNTL tanba promove implementasaun bolsa estudu refere. xina 2

“Bolsa ne’e parte ida atu hametin lasu amizade entre nasaun rua no kongratula estudante sira ne’ebé hetan bolsa ida ne’e, no agradese ba MESSK ne’ebé promove implementasaun bolsa estudu ida ne’e. Espera liuhusi programa ne’e bele tulun estudante sira no família atu atinji sira-nia susesu iha futuru”, tenik Embaixador.

Iha fatin hanesan, Próreitora ba Asuntu Koopersaun, Profesora Doutora Lídia Gomes, hateten bolsa ne’e fó ba estudante ne’ebé kbi’it laek nomós mellór estudante atu ajuda no motiva hodi esforsu-an estuda liután.

“Enkoraja nafatin ba estudante sira, liuhusi motivasaun atu estuda makas no mantein nafatin ho imi-nia valór ne’ebé iha nune’e bele kompete ho estudante seluk iha tinan oin”, hatutan Profesora Lídia. xina 3

Brígida do Santos nu’udar bolseira senti orgullu tebes nomós agradese ba Governu Xina ne’ebé apoiu ona, no sei esforsu an hodi estuda.

“Ha’u nia lia menon ba maluk estudante sira hotu katak, la bele baruk atu aprende no estuda tanba liuhusi estuda no aprende ita bele susesu iha futuru”, tenik Brigida.

Bolseiru na’in hitu nulu resin lima (75) ne’e kompostu husi mellor estudante (38), no Bolsa hakbi’it (37).

Partisipa iha atribuisaun bolsa ne’e Visereitora ba Asuntu Estudantís, Profesora Eng.,ª Lígia Tomás Correia, M.Sc, Próreitor ba Asuntu Desenvolvimentu Institusionál, Profesór Doutór Lelis Gonzaga, Diretora-Jerál Ministériu Ensínu Superiór, Siénsia no Kultura (MESSK) Dra. Maria Filomena Lay Guterres, Aman-Inan, Dosente, Estudante no Konvidadu sira.xina 5

Média UNTL 📝 : Denilson Amandio Barros

Foto 📷 : Nercia Guterres Gusmão, Titi Inacia (Arkiva Bolseira)

Comment

#TimorLeste #UNTL #PRAPA #COVID19 #COVID19TL  09 Dezembru 2021

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Proreitoria ba Asuntu Provedoria no Akonsellamentu (PRAPA) realiza retiru hodi prepara Sívitas Akadémika (Estrutura, Dosente, Funsionáriu no Estudante) universidade nian hodi simu Natál no Tinan Foun 2022, iha Igreja Motael Nian Díli (09/12).sivi 1

Magnífiku Reitor UNTL nian, Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D, hateten atividade refere hanesan reflesaun hodi fó hanoin ba Sívitas Akadémika tomak atu prepara aan didi’ak hodi simu natal no tinan foun iha ambiente pás no dame.

“Ita hotu maioria sidadaun katóliku, ne’e parte ida atu haburas ita-nia espiritualidade, moral no fiar nu’udar katóliku no atividade ida ne’e importante tebes atu konsensializa ita hotu, la’ós de’it ita-nia matenek maibé iha aspetu morál halo espirituál mós importante iha ita-nia moris”, tenik Reitór.sivi 2

Iha fatin hanesan, Proreitór ba Asuntu Provedoria no Akonsellamentu (PRAPA), Profesór Tomé Xavier Jerónimo, SH, M.D hateten, ne’e atividade universidade nian ne’e, hodi prepara joven sira iha problema psikolójiku, iha matenek kombina ho espirituál.

“Agora parte espirituál nian ne’e mak antes tama Natál ita prepara buat ruma mak agora ita realiza reflesaun ne’e, atu prepara ita idaidak atu hateke fila fali ba ita-nia aan durante tinan ida, iha adventu ne’e oinsa ita bele hakbesik fali ba Maromak”, dehan PRAPA.  sivi 4

Prezidente Ezekutivu Komisaun Juventude Katólika Arquidiseze Díli, Pe. João Soares, konvida partisipante sira atu buka hatene saida mak adventu, no saida mak tenki halo iha Tempu Adventu hanesan sarani ida.

“Ita haree iha ne’e atu fahe ituan de’it katak adventu mak tempu preparasaun, konversaun, tempu hein nian ba Natál, no ita haree aspetu lubuk ida  iha preparasaun, nesesidade hirak ne’ebé ita atu iha no asegura atu eleva ita-nia vontade ba buat ne’ebe ita hein”, dehan Amu João.

Amu ne’e mos reflete katak iha tempu adventu nia laran konvida ema hotu ne’ebé hein Jesus ho kondisaun ne’ebé demonstra ema-nia prontidaun no disponibilidade hakarak hasoru malu ho Jesus Kristu.sivi 5

Eventu ne’e hanesan atividade anual universidade nian, sempre hala’o iha Tempu Natál no Tempu Páskua hodi forma ema la’ós de’it ba matenek maibé iha espiritualmente mos atu ema bele fila fali ba Maromak. 

Média UNTL 📝 : Laurindo da Cruz Gomes

Foto 📷 : Pio Ximenes Belo

Comment