- Detalhes
- Escrito por Mateus Goncalves
- Visualizações: 264

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Faculdade de Agricultura (FAGRI) hala’o estudu avaliativu ida kona-ba impaktu asesmentu (impact assessment) ba Projetu Fini ba Moris (Seeds of Life) iha Suku Gariuai, Postu Administrativu Baucau Vila, no Suku Umanaico Postu Administrativu Venilale, Munisípiu Baucau, (10/04).
Projetu Fini ba Moris ne’e implementa iha tinan 2001 to’o 2016 husi Governu Australia iha munisípiu sira. Depois iha tinan 2016 entrega fali ba Governu Timor-Leste liuhusi Ministru Agrikultura, Pekuária, Peska no Florestas (MAPPF) ho produtu hitu ( batar, aifarina, fehuk midar, fore mungu, fore rai, no koto).

Relasiona ho estudu ne’e, Dekanu FAGRI nian Profesór Dr. Vicente de Paulo Correia hateten, iha peskiza ne’e atu hatene impaktu husi Projetu Fini Ba Moris depois entrega ba Governu Timor-Leste liuhusi Ministériu Agrikultura, Pekuária, Peska no Florestas ne’ebé antes ne’e apoiu husi governu Australia atu hadia moris agrikultór sira-nian.
“Objetivu husi peskiza ida-ne’e mak atu hatene lolos impaktu husi Projetu Fini ba Moris, ba komunidade sira ne’ebé hetan benefísiu husi projetu ne’e, no atu hatene ninia progressu to’o iha ne’ebé depois entrega ba Governu Timor-Leste liuhusi Ministeriu Agrikultura” hateten dekanu FAGRI.
Eis-Diretór CNIC ne’e mós akresenta, amostra ba peskiza ne’e hamutuk ema nain 700, iha teritóriu Timor laran, husi ema hirak ne’ebé hetan benefísiu no modelu ba peskiza hanesan Household Interview (entrevista uma kain), Nett Mapping (halo peskiza ba rede servisu), Focus Group Discussion (FGD) no Key Informan (Infromadór Xave).

Iha entrevista Peskizadór Profesór Matias Tavares, Ph.D iha Sentru Peskiza Agrikultura Munisípiu Baucau (09/04) hateten, iha sira-nia peskiza ne’e haree liubá atividade “Nett Mapping” hanesan halo diskusaun ho grupu peskizadór no asosiasaun sira.
“iha peskiza ne’e foku liubá atividade halo diskusaun ho peskizadór agrikultura no grupu habarak fini sira, atu komprende didiak lala’ok sistema fini iha Timor-Leste ne’e la’o oinsá, programa ne’e hala’o iha nível nasionál, munisípiu nomós iha sentru peskiza agrikultura nian”, hateten Peskizadór.
Iha fatin hanesan Sra. Regina Amaral, benefisiáriu husi Projetu Fini Ba Moris no Xefe Asosiasaun Waiteque, hateten, dadaun ne’e sira-nia asosiasaun kontinua implementa matadalan ne’ebé aprende durante fornese.
“Ha’u hanesan responsável ba Asosiasaun Waiteque sente kontente tebes, tanba liuhusi projetu ne’e bele fó vantajen di’ak ba família, no membru hotu ne’ebé hola parte iha grupu hetan moris diak, hanesan suporta oan sira ba eskola no nesesidade sira seluk. Alende ne’e ami kontinua implementa matadalan sira ne’ebé aprende durante Projetu Fini ba Moris implementa, tanba fó benefísiu diak ba ami”, hateten Regina.

Peskiza ne’e realiza, tanba servisu hamutuk UNTL ho Universidade Adelaide husi Australia ne'ebé fó fiar ba FAGRI hodi hala’o peskiza avaliasaun kona-ba impaktu asesmentu (impact assessment) ba Projetu Fini ba Moris (seeds of life). Implementa husi peskizadór nain hitu (7) hamutuk ho enumeradór nain sanulu resin rua (12) ho durasaun fulan lima (Dezembru 2023 to’o Abril 2024), husi munisípiu sanulu resin rua inklui RAOEA.
Média UNTL
: Agostinho da Curz e Silva & Mario Jónio Mendonça
Foto
: Mario Jónio Mendonça
- Detalhes
- Escrito por Mateus Goncalves
- Visualizações: 159

Universidade Nacional Timor Lorosa'e UNTL nia Magnífiku Reitór Profesór dr. João Soares Martins MPH, Ph.D, ho estrutura halo enkontru ho Vise-Primeiro Ministro, Ministro Coordenador dos Assuntos Económicos e Ministro do Turizmo e Ambiente, S.E. Francisco Kalbuadi Lay, iha Sala-Reunian, VPM nian, Faról-Díli (12/04).
Enkontru ne'e hala'o ho objetivu atu husu governu nia apoiu ba progresu dezenvolvimentu UNTL nian, aleinde ne'e mós parte rua diskuti kona-ba atividade semináriu nasional ne'ebé sei realiza antes 20 Maiu kona-ba dezenvolvimentu Setór Turismu iha Timor-Leste.

Reuniaun ne'e partisipa husi Visereitór sira, Proreitór para os Assuntos Cooperação, Profesór Tomé Xavier Jerónimo, Dekanu Faculdade de Turismo Artes Indústria Criativas e Culturais, Profesór Feliciano Quintas do Ceu, Diretór Jerál Servisu Apoiu Reitoria Sr. Jacinto H. S. Belo no ekipa husi VPM nian.
- Detalhes
- Escrito por Mateus Goncalves
- Visualizações: 176

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Visereitora ba Asuntu Estudantís (VRAE) Profesora Lígia Tomás Correia, reprezenta Magnífiku Reitór hodi partisipa iha serimónia “Asinatura de Contrato para Atribuição de Fundos de Pesquisa Científica INCT 2024”, iha salaun Instituto Nacional de Ciências e Tecnologia (INCT) Balide, Díli (11/04).
Objetivu iha serimónia ne’e hodi fó formasaun kona-ba projetu investigasaun sientífika INCT 2024 ba peskizadór na’in sanulu resin ida (11) iha aréa Siénsia Exatas no Siénsia Naturais, Inovasaun no Teknolojia, Siénsia Sosiais no Umanus, inkui asina kontratu no atribui fundus ba peskizadór sira.

Atividade ne’e lansa husi reprezentante Ministério do Ensino Superior Ciência e Cultura (MESCC) Sr. Domingos Barros no partisipa husi Diretór Ezekutivu ANAAA nian Doutór Nilton Diamantino Paiva Mau, reitór husi universidade privadu sira, peskizadór sira no konvidadu balu.
Média UNTL
: Eugenia de Jesus
Foto
: Eugenia de Jesus
- Detalhes
- Escrito por Mateus Goncalves
- Visualizações: 213

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL), nia Magnífiku Reitor Profesór dr. João Soares Martins MPH, Ph.D, partisipa iha “Aprezentaҫão de Brochura com os resultados do Projeto Formar Orientar Certificar e Otimizar (FOCO), iha eskritóriu Centro de Língua Portuguesa (CLP), Canto Resede, Díli (11/04).
Objetivu husi eventu ne’e, atu aprezenta relatóriu ezekusaun projetu FOCO nian ba atinjimentu servisu, ne’ebé hahú husi 2019 to’o 2023 bazeia ba dadus estatístika Centro Lingua Portuguesa ho FOCO, inklui dezafiu no limitasaun ne'ebé ultrapassa iha Kursu Língua Portuguesa.
Partisipa husi eventu ne’e Vise-Reitor para os Asuntos Académico e Garantia Qualidade, Profesór Samuel Venâncio de Sousa Freitas, Vise-Reitór Pós-Graduaҫão e Pesquisa, Profesór Afonso de Almeida, Dekanu, konvidadu no profesór sira husi CLP.
Média UNTL
: Eugenia de Jesus
Foto
: Denilson A. Barros
- Detalhes
- Escrito por Mateus Goncalves
- Visualizações: 167

Universidade Nacional Timor Lorosa'e (UNTL), nia Magnífiku Reitór Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D, enkontru ho Diretór Ezekutivu Agencia Tecnologia da Informação e Comunicação (TIC TIMOR I.P), Sr. Venâncio Pinto, iha Sala-Videokonferénsia, UNTL nian, Díli (09/04).
Enkontru ne’e, hala'o ho objetivu atu rona aprezentasaun husi Tic Timor I.P kona-ba instalasaun foun konesaun liña internet iha UNTL. Aleinde ne'e mós parte universidade aseita atu kontinua servisu hamutuk ho Tic Timor I.P hodi halo instalasaun ba liña internet iha universidade.

Partisipa husi Visereitora ba Asuntu Estudantís, Profesora Lígia Tomás Correia, Visereitór ba Asuntu Administrasaun Finansas no Administrador Jerál, Profesór Helio A. X. Mauquei, Proreitór ba Asuntu Informatizasaun Transformasaun Dijitál no Inovasaun, Profesór Frederico Soares Cabral, no ekipa husi Tic.Timor nian.
Média UNTL
: Denilson Amandio Barros
Foto
: Denilson Amandio Barros
