WhatsApp Image 2020 08 11 at 17.40.00

 

 

#TimorLeste #UNTL #SEJD 11 Agostu 2020

Universidade Nacional Timor Lorosae (UNTL) nia Magnífiku Reitór, Profesór Doutór Fransisco Miguel Martins, asina Protokolu Kooperasaun ho Sekretáriu Estadu Joventude no Desportu (SEJD), S.E. Enjeñeru Abrão Saldanha, iha Sala Videokonferensia, Kampus Sentrál UNTL, Dili, (11/08).

Protokolu kooperasaun refere ho objetivu atu apoiu rekursu umanu, fasilidade no formasaun ba universidade nasionál nia estudante sira husi Departamentu Ensinu Edukasaun Fizika i Desportu (DEEFD), Fakuldade Edukasaun, Arte no Umanidade (FEAH).

Iha diskursu Reitór UNTL nian hateten katak kooperasaun neebé halao ho SEJD importante tebes hodi apoiu formasaun iha área desportu nian no hasa'e estudante sira-nia kapasidade, tanba universidade prepara hela sira atu sai futuru profesór iha Timor-Leste nian.

“Ohin ita asina protokolu kooperasaun entre instituisaun públika rua (UNTL-SEJD) hodi formaliza atividade formasaun ba joven sira, liuliu konsentra iha prátika no ezersísiu ba Edukasaun Fízika no Desportu neebé sai poténsia ba ita-nia país ne'e", tenik Reitór.

 

WhatsApp Image 2020 08 11 at 17.39.57

Iha parte seluk Sekretáriu Estadu SEJD mós hateten katak iha kooperasaun nee atu hare liubá formasaun iha parte ne'ebé DEEFD presiza.

“Apoiu estudante sira hodi prepara tékniku iha área ne'ebé sira estuda no ba profesór sira bainhira tun ba eskola sira atu implementa, tanba ne'e ohin mai hamutuk ho UNTL hodi promove di’ak liután DEEFD", tenik Sekretáriu Estadu.

Kooperasaun ne'ebé formaliza ho SEJD sei apoiu rekursu umanu, nomós fasilidade balun, ne'ebé universidade nasionál nia DEEFD presiza nomós lori departamentu bele priense mós rekezitu sira husi Ajénsia Nasionál ba Avaliasaun no Akreditasaun Akadémika (ANAAA) iha avaliasaun programátika.WhatsApp Image 2020 08 11 at 17.40.02

 

Partisipa iha asinatura nee Proreitór sira, Dekanu, Vise-Dekanu, dosente no estudante sira, no parte SEJD nian, Diretór-Jerál no Diretór Nasionál sira hamutuk ho nia ekipa inklui konvidadu sira.

Média UNTL 📝 : João Bosco Alves (estajiáriu), Agostinho da Cruz e Silva
Foto 📷 : Moizes do Rego, Agostinho da Cruz e Silva, no João Bosco Alves (estajiáriu)

Comment

#TimorLeste #UNTL #FEAH 7 Agostu 2020

FEAJ

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Fakuldade Edukasaun, Arte no Umanidade (FEAH) nia Vise-Dekanu Asuntu Akadémiku, ProfesórElvis Fernandes Brites da Cruz, iha Kampus Liceu-UNTL nian (5/8), Díli, hateten katak, tinan ida ne’e Fakuldade atualmente iha ona estudante finalista hamutuk rihun ida atus rua limanulu resin tolu (1253) ne’ebé preparadu ona atu ba estájiu.

"Ami iha Departamentu sia (9) ne’ebé mak atu tun agora ba estájiu hamutuk rihun ida atus rua limanulu resin tolu, ami halo ona survei ba eskola sira iha Díli laran no sira mós prontu atu simu estajiariu sira hodi hala’o estájiu pedagójiku", tenik Profesór Elvis.

Profesór Elvis haktuir tan atu forma profesór ho kualifikadu no prontu hala’o knaar iha área ne’ebé estuda ba, mak estudante sira tenki hala’o estajiu iha terrenu hodi aplika materia teoria ne’ebé sira aprende.

"Iha FEAH ami adota estájiu pedagójiku atu forma sira sai futuru professór ne’ebé ho kualifikadu iha area ne’ebé sira estuda ba, antes ne’e mós sira prátika beibeik ona iha sala-laran, hanesan halo planu ba aula, no domina métodu ensinu inklui siénsia ne’ebé estuda, bainhira sira komprende ona foin tun ba iha terrenu atu aplika", subliña Vise-Dekanu.

Eis-Diretór Departamentu Língua Ingleza ne’e mós enkoraja estajiáriu sira katak estájiu pedagójiku ne’e oportunidade di’ak atu haklean kuñesimentu liliu domina siénsia ne’ebé sira aprende ba.

“Hakarak hato’o ba futuru profesór sira katak, prátika pedagójiku ne'e oportunidade di’ak atu haklean no promove imi nia koñesimentu liuhusi domina siénsia ne’ebé aprende, hanesan maneira komunika ho estudante, hatudu dezenpeñu di’ak atu ajuda eskola ne’ebé imi sei lokaliza ba”, dehan Profesór Elvis.

Estajiáriu ne’ebe Fakuldade prepara ona husi total 1253 ne’e konstitui husi Departementu Ensinu Kímika (180 - provizóriu), Ensinu Matemátika (225), Ensinu Fízika (84), Ensinu Biolojia (154), Ensinu Edukasaun Fízika no Desportu (56 - provizóriu), Ensinu Dalen Tetun (84 - provizóriu), Ensinu Dalen Portugés (108), Ensinu Dalen Inglés (132) no Formasaun Profesór Ensinu Báziku (230).

Média UNTL 📝: Geraldino Pereira Magno (Estajiáriu)
Foto 📷: Rafael da Costa dos Reis (Estajiáriu)

Comment

Reitor inspesaun

#TimorLeste #UNTL 06 Agostu 2020

Magnífiku Reitór Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL), Profesór Doutór Francisco Miguel Martins, hamutuk ho Proreitór ba Asuntu Planu i Dezenvolvimentu Institusionál, Profesór Leonel da Silva Gregório Madeira, ho nia ekipa halo inspesaun datoluk (5/8) ba konstrusaun edifísiu tolu ne’ebé konstrui hela dadaun hodi haree direita progressu konstrusaun.

Magnífiku Reitór, Prefesór Doutór Francisco Miguel Martins, apresia ho esforsu empreza konstrutór sira, tanba demonstra progresu ne’ebé avansadu.

“Husi konstrusaun tolu, ida iha Kaikoli ne’e atinje ona 37.05% ne’ebé konstrui husi Kompañia Linier. Ha’u orgullu ho kompañia tanba ninia progresu lalais liu”, tenik Reitór.

Reitór hatutan katak, nia parte sei konvoka enkontru ho Kompañia Aitula iha semana oin, atu hare prosesu konstrusaun ba edifísiu rua ne’ebé mak nia parte responsável ba, tanba ninia progresu tarde liu.

“Edifísiu rua iha Fakuldade Ekonomia i Jestaun (FEJ) nomós iha Kampus Sentral ninia progresu tarde liu, ha’u sei bolu konstrutór sira iha kuarta semana oin ho ekipa tomak atu konvoka enkontru, hodi aselera prosesu ba konstrusaun refere” hatutan Reitór.

Porsentu ne’ebé edifísiu tolu ne’e atinje mak Kampus Sentral dadaun ho porsentu 26,34%, FEJ nian 24.205% no iha Kampus Kaikoli nian 37.05%.

Média UNTL 📝: Agostinho Da Cruz e Silva
Foto 📷: Agostinho Da Cruz e Silva

Comment

WhatsApp Image 2020 08 06 at 14.21.49

#TimorLeste #UNTL #COVID19 #COVID19TL 7 Agostu 2020

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL), nia Koordenadora ba Ekipa Kontijénsia Prevensaun COVID-19 nian, Dra. Teresa António Madeira Soares, iha Kampus Sentrál UNTL nian (5/8), Díli, hateten katak, dezde inísiu COVID-19 🦠 tama iha Timor-Leste, universidade nasionál tau ona prioridade iha prevensaun ba sívitas akadémika tomak.

“Ita hatene katak UNTL mós hala’o esforsu makaas atu toma atensaun i koloka prioridade ba asuntu ne’e, entaun ita prepara komisaun ida ne’ebé toma konta loos de’it ba prevensaun surtu COVID-19 iha UNTL, no husi ne’ebá ita hahú hodi identifika lakuna sira ne’ebé iha no saida mak ita presiza hodi halo prevensaun másimu”, tenik Dra. Teresa.

Relasiona ho kazu pozitivu foun iha Timor-Leste, Proreitora ba Provedoria no Akonsellamentu (PRAPA) alerta ba sívitas akadémika tomak katak ita tenke kontinua kumpri regra sira prevensaun nian tuir rekomendasaun Ministériu Saúde (MS) no Organizasaun Mundial Saúde (OMS).

“Durante ne’e, UNTL nafatin ho kometimentu hodi prepara nesesidade hanesan torneira no sabaun fase-liman no nesesidade sira seluk, halo ijienizasaun no tuir regra sira ne’ebé indika husi (OMS)”, salienta Proreitora PRAPA.

Profesora Teresa husu ba sívitas akadémika tomak hanesan estudante, dosente no funsionáriu sira universidade nasionál nian atu tau atensaun ba idaidak nia an liuhusi mantein distansiamentu fíziku no halo tuir regra hotu prevensaun nian.

Ricardo Cosme Mateus Ximenes, hanesan estudante, mós kompromete atu kumpri regra hirak ne’ebé hatuur ona liuhusi uza máskara 😷, mantein distánsia 1-2 metru no fase-liman beibeik liuliu iha resintu kampus nian.

🔹 Mai hamutuk kontribui ba sívitas akadémika UNTL 🎓 livre nafatin husi COVID-19, liuhusi kumpre nafatin regra 4 tuir mai ne’e 💪 :
1️⃣ Uza máskara ho loloos molok tama no durante iha resintu UNTL;
2️⃣ Fase liman ho loloos, uza bee no sabaun;
3️⃣ Koko temperatura korporál molok tama iha resintu UNTL;
4️⃣ Mantein distansiamentu fíziku metru 1-2.

🔹 Ita-nia saúde no seguransa iha ita ida-idak nia liman 🖐️ :
✅ Kuida ita-nia an.
✅ Kuida ita-nia belun.
✅ Kuida ita-nia UNTL.
✅ Kuida ita-nia rai doben Timor-Leste 🇹🇱 .

Média UNTL 📝: Zita Menezes (Estajiária)
Foto 📷 : Agostinho Ximenes da Crus (Estajiáriu)

Comment

WhatsApp Image 2020 08 05 at 11.25.27Universidade Nacional Timor

#TimorLeste #UNTL 5 Agostu 2020

Lorosa’e (UNTL), liuhusi Fakuldade Siénsia Sosiál (FSS) nia Departamentu Dezenvolvimentu Komunitáriu (DK), organiza espozisaun kulináriu tradisionál kada tinan hodi promove kultura no aplika estudante sira-nia aprendizajen teoria iha prátika.

“Atividade kulinária ida ne’e hanesan aktividade rutina ne’ebé sempre halo kada tinan, no hola parte iha prátika ba estudante sira departamentu DK nian, liuhusi espozisaun hodi promove ita-nia modelu hahan tradisionál ne’ebé halo husi estudante sira rasik”, hateten Vise-Dekanu Asuntu Akadémika, Profesór Januario de Correia, iha Kampus Kaikoli UNTL nian, Díli (4-08).

Profesór Januario hatutan tan katak, liuhusi espozisaun ne’e, bele enkoraja estudante sira hodi lidera no organiza rasik iha atividade pratika ida ne’e nomós identifika rekursu kona-ba materiál lokál no hahan lokal ne’ebé bei’ala sira uza hodi promove nafatin.

Entretantu, Andre Xavier, nu’udar praticante, hateten katak atividade ne’ebé sira hala’o liga ho materia ka disiplina Arte Kulturál nian, atu promove fila fali poténsia kulturál sira ne’ebé bei’ala sira uza iha tempu uluk nian.

“Materiál tradisionál sira maka hanesan bikan, kanuru, sanan-rai no ai-han lokal, ne’ebé ita-nia bei’ala sira konsumu lorloron iha sira nia nesesidade. Iha mós benefísiu husi atividade ne’e, aplika teoria ne’ebé maka ami aprende durante aula, atu eleva koñesimentu, nomós hetan avaliasaun husi profesór materia nian no ba oin ami bele aplika iha sosiedade”, dehan Xavier.

Estudante Xavier observa katak ohin loron modernu ona, buat hotu importadu maibé hanesan timoroan labele haluhan kultura ne’ebé iha nanis no promove nafatin liuhusi atividade espozisaun sira.

Espozisaun refere estudante sira uza materiál lokál mak hanesan, au, nu’u-kakun, sanan-rai, bikan-fatuk, ahi-kose, ahi-sunu, inklui hahan lokal hanesan lakeru-da’an, fehuk, talas, aifarina, tukir-etu, ne’ebé estudante sira rasik mak prepara.

Média UNTL 📝: Jacob Pinto Guterres (estajiáriu)
Foto 📷: Arkivu DK-FSS

Comment