WhatsApp Image 2020 08 07 at 19.33.38

 

#TimorLeste #UNTL #EUintheworld #EUinTimor #GCHumanRights #GCAsiaPacific #HumanRightsCenterUNTL 14 Agostu 2020

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) liuhusi reuniaun Konsellu Jestaun nian (15-07), aprova sílabus husi unidade kurríkular transversál foun “Direitu-Umanu no Demokratizasaun”, ne'ebé Sentru Direitu-Umanu (SDU) propoin nu'udar dixiplina obrigatóriu iha programa lisensiatura Universidade Nasionál nian 🎓, atu implementa bainhira UNTL halo prosesu revizaun kurrikulár, iha tempu badak tuir mai.

“Ekipa SDU nian ho orgullu sei fasilita unidade kurríkular transversál foun kona-ba direitu-umanu no demokratizasaun nune’e estudante sira bele komprende konseitu xave direitu-umanu nian, no mós kona-ba istória, instituisaun no mekanizmu protesaun internasionál i rejionál relasiona ho direitu-umanu” hateten Jestór Projetu Dezenvolvimentu Edukasaun Direitus Umanus & Peskija iha UNTL nian, Sr. Adriano Remiddi, iha Kampus Kaikoli.

Sr. Remiddi salienta tan katak susesu ne’e, rezultadu diretu husi projetu kapasitasaun ne’ebé Global Campus of Human Rights implementa, dezde 2019, iha UNTL ho finansiamentu husi Uniaun Europeia 🇪🇺, hodi estabelese SDU UNTL nian. Projetu refere hetan apoiu husi Programa Azia-Pasífiku Global Campus nian, ne'ebé lidera husi Universidade Mahidol, Tailándia 🇹🇭, no mós apoiu husi Delegasaun Uniaun Europeia iha Timor-Leste 🇪🇺 🇹🇱.

Entretantu, Proreitór ba Asuntu Akadémika UNTL nian, Profesór Miguel Maia dos Santos, hateten katak, iha tinan akadémiku 2021, konteúdu balun husi unidade kurríkular transversál foun “Direitu-Umanu no Demokratizasaun” sei integra iha matéria transversál ne'ebé eziste ona. Bainhira UNTL halo prosesu revizaun kurrikulár, dixiplina foun ne’e bele integra iha planu kurrikulár kursu lisensiatura nian, nu’udar unidade kurríkular transversal autónomu.

“Matéria refere hola parte ba unidade kurrikulár transversál hahú tinan oin (2021). Tanba ne’e ami koordena ona ho Diretora Dixiplina Transversál nian hodi haree dixiplina ida ne’ebé mak ita bele haketak no tau hanesan prioridade, no tuir planu sei integra ba dixiplina Étika Morál no Direitu-Umanu i Sidadania.”, tenik Profesór Maia.

Média UNTL 📝 : Miguel Gonçalves, Agostinho da Cruz e Silva
Foto 📷 : Miguel Gonçalves, Arkivu i SDU

Comment

ANAAA
 
#TimorLeste #UNTL #ANAAA 13 Agostu 2020
Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL), nia Proreitór ba Asuntu Garantia Kualidade Interna, Profesór Marcos António Amaral, iha Kampus Sentrál UNTL nian, Díli informa katak bazeia ba publikasaun husi Ajénsia Nasionál ba Avaliasaun no Akreditasaun Akadémika (ANAAA) nian, demonstra katak rezultadu avaliasaun programátika dezde 2016 to’o 2019 UNTL nia kursu 28 mak akreditadu.
“Kursu ne’ebé akreditadu hamutuk 28 mak reprezenta ho persentajen 48,3 husi totál kursu baixarel, lisensiatura, inklui pós-graduasaun no mestradu hamutuk limanulu resin ualu (58), enkuantu kursu 30 mak seidauk hetan avaliasaun husi ANAAA”, hatutan Proreitór.
 
 
 ANAAA 1
Profesór Marcos indika katak iha 2016 universidade nasionál nia kursu Enjeñaria Informátika mak pasa iha avaliasaun ho 60% (klasifikasaun C), no iha 2017 iha kursu haat mak Enjeñaria Sivil pasa ho 72% (klasifikasaun C), Ensinu Dalen Portugés pasa ho 61% (klasifikasaun C), Siénsia Ekonomia pasa ho 50% (klasikasaun C) no mós Jestaun pasa ho 73% (klasifikasaun C).
“2018 kursu ualu: Enjeñaria Mekánika akredita ho 77% (klasifikasaun B), Enjeñaria Eletrónika i Elétrika ho 78% (klasifikasaun B), Komérsiu i Turizmu ho 60% (klasifikasaun C), Ensinu Dalen Inglés ho 75% (klasifikasaun B), Ensinu Biolojia ho 60% (klasifikasaun C), Ensinu Fízika ho 56% (klasifikasaun C), Ensinu Kímika ho 61% (klasifikasaun C) no Ensinu Edukasaun Fízika i Desportu la pasa ho 40%”, hatutan Profesór Marcos.
Iha entrevista, Proreitór salienta tan katak iha 2019 iha kursu 16 mak akredita ona, hanesan Jeolojia i Petróleu ho 71% (klasifikasaun C), Ensinu Matemátika ho 53% (klasifikasaun C), Formasaun Profesór Ensinu Báziku ho 76% (klasifikasaun B) no kursu Agronomia ho 79% (klasifikasaun B).
 
WhatsApp Image 2020 08 13 at 15.49.211 
 
”Kursu Agro-Sosio-Ekonomia pasa ho 67% (klasifikasaun C), Agro-Pekuária ho 72% (klasifikasaun C), Saúde Animál ho 67% (klasifikasaun C), Polítika Públika ho 71% (klasifikasaun C), Dezenvolvimentu Komunitáriu ho 69% (klasifikasaun C), Siénsia Polítika ho 59% (klasifikasaun C), Enfermajen ho 76% (klasifikasaun B), Parteira ho 77% (klasifikasaun B), Medisina Jerál ho 75% (klasifikasaun B), Filozofia ho 67% (klasifikasaun C) no Direitu Jerál ho 75% (klasifikasaun B)”, tenik Proreitór.
Proreitór Amaral detalle tan katak atu mellora klasifikasaun husi kursu sira, universidade sei buka hatan ba (1) kompleta númeru dosente, (2) mellora jestaun finanseira no administrativa, (3) halo revizaun kurrikulár, (4) dezenvolve peskiza, publikasaun iha livru, artigu no seluk tan, no (5) hadia no kompleta fasilidade, hare’e liuliu ba kondisaun sala-aula, biblioteka, no laboratóriu.
Média UNTL 📝: Miguel Gonçalves
Foto 📷: Miguel Gonçalves, Agostinho da Cruz e Silva

Comment

WhatsApp Image 2020 08 14 at 10.45.57

#TimorLeste #UNTL #MOP 13 Agostu 2020

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Magnífiku Reitór, Profesór Doutór Francisco Miguel Martins, halo sorumutuk ho Diretór Empreza Aitula Unipesoál. Lda nian, Sr. Silveiro Ferreira Maubere, ne’ebé responsável ba konstrusaun edifísiu rua, iha Kampus Sentrál no Fakuldade Ekonómia no Jestaun nian (FEJ), hodi ko’alia kona-ba progresu konstrusaun nian.

Reitór iha Sala Video-Konferénsia kampus sentral UNTL nian, Díli (12/08) hateten katak enkontru refere atu komunika ba malu kona-ba progresu konstrusaun nian hodi aselera ba oin.

“Haree ba progresu konstrusaun iha kampus sentrál ne’e rasik foin 26,34%, nune’e mós iha kampus FEJ nian 24,20%. Konstrusaun rua ne’e mak ita haree tarde liu, tanba ne’e konvida ita mai iha ne’e, atu buka nia solusaun hodi aselera nia progresu”, tenik Reitór.

Iha fatin hanesan, Diretór Kompañia Aitula rekoñese katak konstrusaun ba edifísiu tarde tamba traballadór parte tékniku na’in ne’en fila ba sira-nia rain seidauk mai fali maibé sei buka meiu atu aselera prosesu konstrusaun ne’e.

“Konstrusaun edifísiu rua ne’e ami rekoñese tarde duni, tanba traballadór nain ne’en husi estranjeiru seidauk fila mai tanba ita enfrenta hela Estadu Emenjénsia liga ho COVID-19, maibé agora ba oin ami sei buka meiu hodi halais kontrusaun ne’e”, tenik Diretór Maubere.

Enkontru ne’e partisipa husi Proreitór ba Asuntu Dezevolvimentu Institusionál, Profesór Leonel Madeira, ho nia ekipa, Diretór Nasional Aprovisionamentu, Sr. Afonso Lopes, representante husi Ministériu Obras Públika nian, Sr. Domingos Sequeira ho Sr. Octavio Pereira, no enjeñeiru no ekipa Aitula nian.

Média UNTL 📝 : Agostinho da Cruz e Silva
Foto 📷 : Agostinho da Cruz e Silva / João Bosco Alves (estajiáriu)

Comment

IMG 3729

#TimorLeste #UNTL 13 Agostu 2020

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Magnífiku Reitór, Profesór Doutór Francisco Miguel Martins, ho nia estrutura simu proposta husi reprezentante komunidade Munisípiu Baucau nian, Sr. José Viegas, ho nia ekipa ne’ebé husu atu loke ramu universidade nasionál nian iha parte leste.

Hafoin simu tiha proposta, iha Kampus Sentrál UNTL nian, Díli, Reitór hateten katak universidade ho orgullu simu proposta refere, no pasu tuir mai sei ba aprezenta iha Konsellu Jestaun UNTL nian hodi diskute konteúdu dokumentu nian antes aprova.

IMG 3725

“ Bainhira hetan ona aprovasaun, UNTL sei harii ekipa ida, hodi tun ba baze atu halo enkontru ho Prezidenti Munisípiu, Sr. António Augusto Guterres, no proponente sira inklui komunidade rasik bazeia ba dokumentu ne’ebé hato’o, inklui mós estudu viabilidade”, hateten Reitór UNTL.

Entretantu reprezentante komunidade Baucau nian, Sr. José Viegas, hateten katak, Universidade Nasionál to’o ona tempu hodi hakbesik liután ba komunidade.

“UNTL hanesan sentru kriasaun, difuzaun no promosaun kultura, siénsia no teknolojia, artikulasaun estudu no investigasaun, ho modu atu aumenta dezenvolvimentu umanu, nu’udar fatór estratéjiku ba dezenvolvimentu Timor-Leste”, dehan José Viegas.

IMG 3732

Partisipa iha entrega proposta ne’e husi parte UNTL nian, Proreitór Asuntu Estudantíl, Profesór Zeferino Viegas Tilman, Diretór-Jerál Asuntu Akadémiku, Sr. Armindo Leto Fátima, Diretór Nasionál Rekursu Umanu, Sr. Agostinho Quelo, ekipa alumni-UNTIM, intelektual no reprezentante komunidade Baucau.

IMG 3742

Média UNTL 📝 : Mateus Gonçalves
Foto 📷 : Mateus Gonçalves

Comment

IMG 3664

Diretór Ezekutivu Nasionál Compact Development Team Timor-Leste (CDT-TL) nian, Embaixador Constâncio da Conceição Pinto kaer liman ho Magnífiku UNTL Reitór, Prof. Doutór Francisco Miguel Martins

#TimorLeste #UNTL #PCM #CDT-TL 13 Agostu 2020

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Magnífiku Reitór, Prof. Doutór Francisco Miguel Martins, reuniaun ho Diretór Ezekutivu Nasionál Compact Development Team Timor-Leste (CDT-TL) nian, Embaixador Constâncio da Conceição Pinto, Vise-Diretór Ezekutivu, Sr. Mario D. Q. Carmo, ho ekipa husi CDT-TL nian, iha Kampus Sentral UNTL nian, Díli (11/7), hodi diskute Formasaun Profesór ba Nível Ensinu Sekundáriu.



IMG 3663

Objetivu husi reuniaun refere atu rona pedidu CDT-TL nian hodi atualiza progresu dezenvolvimentu iha Timor-Leste, inklui mós estudu viabilidade ba projetu edukasaun, hodi estabelese Sentru Exelénsia ba Formasaun Nível Ensinu Sekundáriu nian.

Reitór UNTL nian hateten katak investimentu iha kualidade ba profesór nian importante hodi eleva kapasidade joven sira-nian atu simu estafeta prosesu dezenvolvimentu nasionál Timor-Leste nian.

UNTL iha kursu sira iha Fakuldade Edukasaun, Arte no Umanidade (FEAH) ne’ebé sai oferta formativa ba formasaun profesór sira-nian, tuir ita-nia mehi hakarak atinje kualidade umanu ne’ebé kualifikadu, hateten Magnífiku Reitór.

IMG 3658

Entretantu Diretór Ezekutivu CDT-TL nian, Embaixador Constâncio da Conceição Pinto, hateten katak reuniaun ne’e hodi diskuti kona-ba projetu ne’ebé promove liu husi ajénsia husi Estadus Unidus Amérika 🇺🇸 “Millennium Challenge Corporation”, liuliu kona-ba projetu Edukasaun nian, iha sentru formasaun profesór ba ensinu sekundária nian.

IMG 3667

“Hamutuk ho instituisaun ensinu superiór hanesan UNTL, neste momentu halo hela estudu balun inklui selesaun ba terrenu no konstrusaun edifísiu ba formasaun nian”, dehan Embaixador.

Sr. Constâncio mós hatutan tan katak CDT-TL hahú kooperasaun ho UNTL tanba hare’e ba papel importante iha área promosaun professor nian no asegura implementasaun ho sustentabilidade sentru exelénsia ne’e iha futuru.

Média UNTL 📝 : Mateus Gonçalves
Foto 📷 : Moizes do Rego

Comment